کد مطلب:26218 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:35

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

چه استفادهاي از آيات قرآن و احاديث اسلامي در نهي از تفتيش عقايد ميكنيم؟

مهمترين اصل اجتماعي كه اسلام آن را به رسميت شناخته است، اصل آزادي عقيده و احترام به عقايد و افكار انسانهاست و در همين رابطه اسلام، به تفتيش عقايد اجازه نداده و از تجسس و جستجو كردن از كارهاي پنهاني مردم به شدت نهي كرده است .
قرآن در اين باره ميفرمايد:
«يا ايها الذين آمنوا اجتنبوا كثيراً من الظن ان بعض الظن اثم و لا تجسسوا و لا يغتب بعضكم بعضاً ايحب احدكم ان يأكل لحم اخيه ميتاً فكرهتموه و اتقوالله ان الله تواب رحيم». حجرات/12.
] اي كساني كه ايمان آوردهايد، از بسياري از گمانها بپرهيزيد، كه برخي از گمانها گناه است، كنجكاوي و تجسس (در احوال مردم) مكنيد و كسي پشت سر ديگري بدگوئي نكند، آيا كسي از شما دوست دارد كه گوشت برادر مردة خود را بخورد؟ قطعاً از آن بيزاريد و از خدا بترسيد، خداوند توبهپذير و مهربان است[.
در اين آيه قرآن، به مسلمانان دستور داده است، از سوءظن و بدگماني نسبت به يكديگر بپرهيزنيد و به كارهاي مردم با ديده بدبيني ننگريد و چون جاسوسي پيرامون زندگاني افراد، گاهي از بدگماني و سوءظن ناشي ميشود، لذا نخست از سوءظن و سپس از تجسس و پيگيري كارهاي مردم نهي ميكند.
و اين اصلي است كه روايات فراواني درباره آن وارد شده است از پيامبر گرامي(ص) نقل شده است كه فرمود:
] اي كساني كه با زبان اسلام آوردهايد ولي هنوز ايمان به دلهاي شما راه نيافته است از مسلمانان بدگوئي نكنيد و از نهانيهاي آنان جستجو ننمايد[. (بحار الانوار/75/214 ).
از اين روايت استفاده ميشود كسي كه در پس جستجوي لغزشهاي ديگران باشد، مسلمان زباني است نه مسلمان حقيقي، امام باقر(ع) ميفرمايد:
] نزديكترين فرد به كفر كسي است كه با مسلماني، برادري و رفاقت كند و لغزشهاي او را به خاطر بسپارد، براي آنكه روزي او را رسوا سازد[. (بحار الانوار/75/215. )

از اين جهت اسلام آزادي در خانه و لزوم رعايت احترم آن را نيز تضمين ميكند و كسي نميتواند بدون اجازه وارد خانه ديگري شود، چنانكه ميفرمايد:
] اي كساني كه ايمان آوردهايد، به خانهاي جز خانههاي خودتانوارد نشويد، تا آشنائي دهيد و بر ساكنان آن سلام كنيد، اين براي شما بهتر است، شايد پند گيريد اگر كسي را در خانه نيافتيد، وارد نشويد تا شما را اجازه دهند، اگر گفتند باز گرديد، باز گرديد كه براي شما پاكيزهتر است و خدا به اعمالي كه انجام ميدهيد داناست [.نور/27،28.
احترام خانه و آزادي انسان در آن به اندازهاي مورد توجه اسلام است، كه حتي جرم را هم نبايد با محاصره خانه و تفتيش مردم در مسكن و خانههاي خود، اثبات كرد در تفسير «دارلمنثور» آمده است كه:
«عمربنخطاب» هنگام گشت شبانه، از خانهاي صداي عربده زن و مردي را شنيد، از ديوار منزل بالا رفت ناگهان زن و مردي را ديد كه پياله شرابي نيز در جلو دارند، عمر فرياد زد: اي دشمن خدا خيال كردي كه خداوند گناه تو را ميپوشاند آن مرد گفت: خليفه عجله مكن اگر من يك گناه كردم تو سه گناه كردي خداوند فرمود:
«لا تجسسوا». ] تجسس و تفتيش نكنيد[. تو تجسس كردي، خداوند فرمود: « آتوا البيوت من ابوابها». ] از درهاي خانه وارد شويد[ و تو از ديوار بالا رفته وراد منزل من شدي! خدا فرمود: جز خانه خودتان خانه ديگري وارد نشويد، تا آنكه آشنائي دهيد و بر ساكنان آن سلام كنيد و تو اين كا را هم انجام ندادي، عمر شرمنده شد و از او دست برداشت. (تفسير درالمنثور/6/93/چاپ بيروت).
بنابراين شعار اسلام در اين زمينه همان است كه گفتيم: تجسس در امور شخصي افراد حرام است.

---

مباني حكومت اسلامي
آية الله جعفر سبحاني